Jerzy Gengell jest jednym z najwybitniejszych i chyba najpłodniejszym wśród jezuickich pisarzy w I połowie XVIII w. Jego drukowana spuścizna liczy 18 poważniejszych pozycji, jak to podaje jego biograf w Polskim Słowniku Biograficznym, ks. Jan Poplatek SJ; on tez pierwszy spośród polskich teologów katolickich w sposób najwszechstronniejszy, systematyczny i pogłębiony podjął zagadnienie ateizmu, a na jego tle kwestię kartezjanizmu i płynących z jego ideowych założeń i zasad konsekwencji logicznych, niebezpiecznych dla chrześcijańskiej wiary, teologii i filozofii, by na te zagrożenia odpowiedzieć (...) w sposób naukowy, a swoich czytelników na nie uwrażliwić. Stąd charakter polemiczno-apologetyczny większości jego dzieł, w których zwalcza również inne ówczesne - jego zdaniem błędne – doktryny religijne: luteranizm, kalwinizm, zwinglianizm, jansenizm itp. (shrink)

Jan Franciszek Drewnowski był filozofem zaliczanym do środowiska szkoły lwowsko-warszawskiej, współtwórcą koła krakowskiego, oficerem wojska polskiego, pracownikiem wydawnictw technicznych. Drewnowski doktoryzował się u T. Kotarbińskiego, jego niedoścignionym mistrzem był Stanisław Leśniewski. Był jednym z pierwszych słuchaczy akademickich wykładów Leśniewskiego. Studiował na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Warszawskiego: matematykę, logikę matematyczną i – jak to wtedy nazywano – filozofię naukową. Tam właśnie spotkał ks. Jana Salamuchę, który zaimponował Drewnowskiemu naukową erudycją, a intelektualną uczciwością skierował go od ateizmu ku katolickiej mistyce. W ten (...) sposób Drewnowski wpisał się w grono intelektualnych konwertytów XX wieku, co ma znaczenie także dla jego dorobku. (shrink)

Artykuł poświęcony jest charakterystyce kulturowego tła manifestu koła krakowskiego i jego zespołu, który stanowili: Józef Maria Bocheński OP, Jan Franciszek Drewnowski, ks. Jan Salamucha oraz Bolesław Sobociński, i który był wspierany przez Jana Łukasiewicza i ks. Konstantego Michalskiego. Manifestem koła była aplikacja programu szkoły lwowsko-warszawskiej do katolickiej teologii i filozofii. W tym przedsięwzięciu szczególną rolę odegrała Łukasiewicza wersja programu. Do zastosowanych środków należały: odnowienie języka tak, aby spełniał on wszystkie warunki właściwego dyskursu naukowego, recepcja logiki matematycznej, uwspółcześnienie semiotyki i (...) metodologii oraz wykorzystanie metod formalnych. Analizowane są cztery grupy okoliczności będące środowiskiem koła krakowskiego: esprit de l’époque, sytuacja w filozofii, sytuacja w logice i sytuacja w teologii – na początku XX wieku – w bezpośrednim związku z decydującymi działaniami czterech założycieli koła. (shrink)

v. 1. Translation -- v. 2. Roman and Sanskrit texts.

Artykuł zawiera szkic ontologicznych podstaw coachingu filozoficznego – nowej dyscypliny praktycznej, która od roku 2016 stanowi składnik oferty edukacyjnej Uniwersytetu Opolskiego. Jest rozwinięciem idei zawartych w moim tekście „Filozofia jako ćwiczenie duchowe – coachingowy model uprawiania filozofii”. W drugim paragrafie przedstawiono ontologię Platona z perspektywy filozofii procesu. Widziana z tej perspektywy ontologia Platona jest rodzajem metafizyki doświadczenia – byt nazywany przez Platona „prawdziwym” nie jest rzeczywistością abstraktów, lecz tym, czego doświadczamy w chwilach, gdy rozpoznajemy znaczenie konkretnych sytuacji życiowych w perspektywie (...) Dobra. Filozofia Platona okazuje się rodzajem filozoficznej logoterapii – praktyki duchowej polegającej na uwalnianiu umysłu przez odwracanie go od pato-logicznych pseudoznaczeń w stronę Sensu. Przyjęcie tej perspektywy oznacza uznanie doświadczenia medytacyjnego za punkt odniesienia refleksji filozoficznej. Oznacza też skierowanie uwagi w stronę doświadczenia wewnętrznego, również w stronę odczuć płynących z ciała jako istotnego składnika tego doświadczenia. Jako konkretny przykład starożytnego coachingu filozoficznego opisano w tekście stoicką praktykę „wytyczania teraźniejszości”. Dla zilustrowania idei współczesnego coachingu filozoficznego opisano ćwiczenie „Moje tu i teraz” – jedno z narzędzi opracowanych na potrzeby indywidualnej praktyki coachingowej. Opiera się ono na założeniach zarysowanej wcześniej ontologii doświadczenia. Tekst kończy opis kompetencji uzyskiwanych przez absolwenta kierunku Coaching filozoficzny. (shrink)

«Theologicis et Philosophicis doctrinis, ex ipsa Iuris et lustititiae, nec non Prudentiae, aliarumque Virtutum Moralium Natura desumptis, compendiario illustratus et sub auspiciis lUustrissimi Domini D. Georgii de Lubomir L U B O M I R S K I, Comitis in Visnicz et Jaroslaw: Poloniarum Archimarschalci, et Regni Exercituum Ducis, nec non Generalis Cracoviae: et Casimiriensis, Olstinensis, Chmielnicensis, Nizinensis etc. etc. Capitanei. Publicae Disputantium concertationi propositus ab Alexandro J a s k m a n i c k i, sacrae Theologiae auditore. (...) In Cardinalitio Hosiano Collegio Societatis Jesu. Anno ab Homine Deo nato. M.DC.LXIV [1664]. Brunsbergae, Typis Henrici Schultz». En habes, Benevolo Lector, plenum titulum libri, qui hie nostram movet attentionem. Primum Auctoris biographia traditur, deinde de eiusdem operis dedicatione sermo est, postea vero ipsa eins politica et socialis doctrina explicatur et commentatur. (shrink)

Morawski sine dubio ex illis est, qui activitate sua scriptisque non parvas habuerunt partes in promovenda cultura in Polonia XVII saeculi. Nomen sibi promeruit maxime qua philosophiae ac theologiae professor per multos annos multorumque textuum auctor, sermone tam latino quam patrio-polono, quorum nonnulli etiam sequente saeculo non semel in lucem prodierunt - aliqui etiam 20 vicibus. Quod ex philosophicis reliquit, non est magnae amplitudinis. Uno solum volumine 300 paginarum continetur, attamen non parvam in sui saeculi animis commotionem excitasse creditur, nam (...) ad eins editionem opportuna visa est Romana textus censura seu sententia ei favens a generalibus in Societate Jesu librorum revisoribus prolata. Doctrinalem eins auctoritatem commendabant iteratae eins editiones - quattuor ad minimum - in patria nec non Lugduni in Gallia - et quidem factae, quando Auctor noster philosophiam non iam docebat. (shrink)

ROBERT SPAEMANN’S NEW APPROACH TO THE CLASSICAL THEORY OF THE PERSON The article is concerned with the subject of the person, which constitutes the core of anthropological reflections of the eminent German thinker, Robert Spaemann. The issue of the person was especially noticeable in one of his most important works entitled Personen. This issue generated a keen interest and recognition of specialists in many countries. These reflections are based on the metaphysical concept of human existence. That is why Spaemann’s theory (...) of the person is often defined as metaphysics of the person. First, in the introduction, the author points to the significance of the issue; second, he describes its most important threads: understanding the person, the person’s identity and traits such as rationality, freedom, intentionality, love, religiousness, transcendence, ability to forgive, to keep one’s promise and to speak. The next part of the article presents the issues of the person’s self-fulfilment, indestructibility, being the subject of law, having a special status, i.e. dignity. Readers also learn why the classical vision of the person (Boethius, Thomas Aquinas, Kant) is not outdated, whereas Locke’s theory (as well as its radicalised version propagated by its well-known supporters, Parfit, Hoerster, Singer) remains unacceptable as contradictory in itself. As has been emphasized, it involves some false anthropological assumptions, e.g. the issue of the so-called potential person and the difference between human life and person’s life. However, the latter theory is increasingly popular at present since it supports, among others, the justifiability of abortion and euthanasia, and it suits the contemporary mentality with a definitely hedonist overtone. Many of Spaemann’s views on the person are truly significant and innovative. The issue that Spaemann himself regards as particularly important is his response to the false ideas of Locke and his contemporary continuators. The eminent scholar not only reveals the logical incoherence of this thought and its deviation from common sense, but using unique linguistic and transcendental-pragmatic argumentation, he proves that human is a person, i.e. “someone”, since the moment of conception. Thus, we cannot be thought of as if we had been “something” at first. That is why, not accidentally, the subtitle of Spaemann’s most important book on anthropology, i.e. Personen, is The difference between “someone” and “something”. In this response to Locke’s false theory (and its supporters), he explains that one cannot talk about such a distinction in the case of human beings. The second innovative issue in Spaemann’s work is the defence of the classical concept of the person and expressing it in a new way. The third one is his attempt at overcoming both spiritualistic and naturalistic perception of the human being. The fourth is Spaeman’s observation that our ability to forgive and to keep promises should be treated as a significant trait of the person. The article presents also some aspects of Spaemann’s vision of the person which have not been the subject of analyses yet, neither in the Polish nor in the Western literature, e.g. characteristics of the person, the person being the subject of laws and the person’s special status (ontological and moral dignity). Keywords: ROBERT SPAEMANN, THEORY OF THE PERSON, ONTOLOGICAL DIGNITY, MORAL DIGNITY. (shrink)

(1990). “Mitteleuropa”—Does it still exist, or Is it a mere geopolitical abstraction? World Futures: Vol. 29, The Future of European Integration, pp. 218-226.

Compendium of the basic tenets of the Mīmāṃsā philosophy.

The hole argument concludes that substantivalism about spacetime entails the radical indeterminism of the general theory of relativity (GR). In this paper, I amend and defend a response to the hole argument first proposed by Butterfield (1989) that relies on the idea of counterpart substantivalism. My amendment clarifies and develops the metaphysical presuppositions of counterpart substantivalism and its relation to various definitions of determinism. My defence consists of two claims. First, contra Weatherall (2018) and others: the hole argument is not (...) a blunder resulting from a mistaken view on how mathematical physics works, and requires a developed (meta)metaphysical response. Second, contra Melia (1999) and others: one can be content with a notion of determinism for GR which is not sensitive to merely haecceitistic differences. (shrink)

II secolo XX, chiamato secolo delle Ideologie, e - per quanto riguarda il nostro punto di vista - un secolo di particolari tensioni fra la religione e l a cultura. II modelio della cultura dominante da alcune decine di anni cerca ispirazione concentrandosi sul mondo materiale, riducendo il campo di conoscenza alle dimensioni strettamente meccanicistiche, imponendo gli orizzonti puramente positivistici. Le conseguenze di qoesta tendenza - scrive Z. Zdybicka - si sono fatte sentire in tutti i campi dell'attività dell'uomo. E (...) stata infatti escogitata un'utopia tecnica che mirava a trasformare il volto del mondo, a crearlo in qualche senso da capo. Secondo questa visione ideale la nuova realta sarebbe esclusivamente temporale, misurabile, totalmente percettibile attraverso l'esperienza sensibile dell'uomo. La scienza formata sul modelio proposto dalle scienze matematico-naturali dovrebbe garantire agli uomini una sapienza profonda e universale e, grazie alla loro capacita di dominare le forze della natura e alla loro conoscenza delle leggi che regolano la vita sociale e alla sapiente applicazione delle stnitture tecnico-legali - farii diventare persino onnipotenti. (shrink)

Morawski sine dubio ex illis est, qui activitate sua scriptisque non parvas habuerunt partes in promovenda cultura in Polonia XVII saeculi. Nomen sibi promeruit maxime qua philosophiae ac theologiae professor per multos annos multorumque textuum auctor, sermone tam latino quam patrio-polono, quorum nonnulli etiam sequente saeculo non semel in lucem prodierunt - aliqui etiam 20 vicibus. Quod ex philosophicis reliquit, non est magnae amplitudinis. Uno solum volumine 300 paginarum continetur, attamen non parvam in sui saeculi animis commotionem excitasse creditur, nam (...) ad eins editionem opportuna visa est Romana textus censura seu sententia ei favens a generalibus in Societate Jesu librorum revisoribus prolata. Doctrinalem eins auctoritatem commendabant iteratae eins editiones - quattuor ad minimum - in patria nec non Lugduni in Gallia - et quidem factae, quando Auctor noster philosophiam non iam docebat. (shrink)

Initio praenotandum: Imprimitur hic in latina versione articulus praeparatus pro Universali Philosophiae Enciclopaedia, quae a Polona Societate Thomae Aquinatis in Catholica Universitate Lublinensi edi curatur. Thema istud accuratius extensiusque elaboratum est in dissertatione academica ad doctoratum obtinendum, cuius hic brevis synthesis praesentatur. Erat: sacerdos, rector collegiorum studiorumque, scriptor polemicus, theologus apologeta, contrreformator, atheographus, censor criticus atheismi, Cartesii reformatorumque. A historicis eminentior putatur inter polonos sodales Societatis lesu saeculo XVIII. Quam opinionem ipsi potissimum meruerunt eius publicationes populares, in quibus actualia graviaque (...) problemata perpendebat illisque remedia opportuna proponebat. Apud suos confratres optima quoque aestimatione usus est testificata muneribus ipsi commissis in communitatis bonum. (shrink)

Initio praenotandum: Imprimitur hic in latina versione articulus praeparatus pro Universali Philosophiae Enciclopaedia, quae a Polona Societate Thomae Aquinatis in Catholica Universitate Lublinensi edi curatur. Thema istud accuratius extensiusque elaboratum est in dissertatione academica ad doctoratum obtinendum, cuius hic brevis synthesis praesentatur. Erat: sacerdos, rector collegiorum studiorumque, scriptor polemicus, theologus apologeta, contrreformator, atheographus, censor criticus atheismi, Cartesii reformatorumque. A historicis eminentior putatur inter polonos sodales Societatis lesu saeculo XVIII. Quam opinionem ipsi potissimum meruerunt eius publicationes populares, in quibus actualia graviaque (...) problemata perpendebat illisque remedia opportuna proponebat. Apud suos confratres optima quoque aestimatione usus est testificata muneribus ipsi commissis in communitatis bonum. (shrink)